"Nota" nedir?
Parfüm dünyasında kullanılan terimler ile müzik dünyasında kullanılan terimler fazlasıyla benzeşir. Bunun sebebi, büyük olasılık, her iki farklı dünyanın da soyut kavramlara ve duyulara hitap etmesidir. Bir müzik parçasını nasıl elle tutamıyorsak ve algımızda soyut bir anlam, bir duygusal coşku yaratabiliyorsa, parfüm ve kokulu ürünler için de aynı şey geçerlidir. Üstelik her iki farklı disiplinin eserleri de zaman içinde organik yapıları değişken olan ürünlerdir. Bir müzik parçasında nasıl intro, kreşendo ve final bölümleri varsa, bir parfümde de aynı şekilde zamana bağlı değişkenlik mevcuttur. Bu noktadan hareketle nota, org, akor gibi kelimelerin her iki farklı soyut algı dünyasına yönelik ürünler için ortak olarak kullanıldığını görürüz.
Müzik dünyasını kendi uzmanlarına bırakıp, biz parfümlere dönelim. Her ne kadar biz gözle görülemediği için parfümleri "soyut" olarak tanımlasak da, onlar aslında muhtelif kimyasal koku moleküllerinin bir araya gelmesinden oluşurlar. Bu moleküllerin ne ağırlıkları ne de kuvvetleri birbirlerine benzemez. Bir kısmı daha hafif olduklarından daha çabuk havaya karışırlar, bu nedenle de onları daha önce algılarız. Bir kısmı ise moleküler ağırlıkları gereği bu havaya karışma süresini uzatır ve daha geç ortaya çıkarlar.
Bu durumu çizime döksek, ortaya bir piramit şekli çıkar. Bu piramidin en üst noktası, daha hafif moleküller, yani hemen havaya karışan ve ilk anda algıladığımız moleküllerden oluşur. Bu üst bölüme "üst notalar" denir. Üst notalar genellikle meyvemsi kokulardan oluşur. Bu üst notalara ilişkin algımız, genelde 10-15 dakika ile sınırlıdır ve parfümü sıkıp da sokağa çıkıncaya kadar zaten etkilerini kaybederler. Bir başka deyişle, bu notalar sadece "açılış" yaparlar ancak satınalma kararını verdiğimiz zaman dilimine rastladıkları için ticari olarak çok önemlidirler.
Devam edelim: piramidimizin ikinci katmanında biraz daha geç havaya karışan çiçeksi veya aromatik kokular vardır. Bir parfümör parfümü formüle ederken hedef aldığı esas odak bu ikinci katman, yani "kalp notaları"dır. Parfümün karakteri, onu farklı ve beğenilir kılan bölüm, bu katmanın içinde gizlidir. Bu katmana "kalp" adı verilmesinin sebebi de budur ve bir parfüm alırken doğru algıya ulaşmak için aslında biraz süre geçirip kalp notaları algılamalı, satınalma kararımızı da ondan sonra vermemiz gerekir.
Üçüncü ve tabanda yer alan katmana ise "baz notalar" denir. Burada yer alan moleküller, ağırlıkları en fazla olan moleküllerdir. Genelde sürüldükten 2 saat sonra ortaya çıkarlar ve kaybolana dek de algımıza yapışırlar. Görevleri, üst ve kalp notalara bir nevi altlık oluşturmak, parfümün genel kokusal profili bozmadan kalıcılığını desteklemektir.
Her parfüm, bu piramidin her bir katmanı içinde yer alan onlarca farklı tekil notadan oluşur. Bu nedenle herhangi bir yazılı medyada parfümünüzün tanımını okurken, "meyve, çiçek ve odun" veya " şeftali, gül, amber" kelimelerini bir arada görürüz.
Peki, biz bu notaların bazılarını daha çok sevebilir ve diğer notaların varlığını işin içine katmadan onları tek olarak algılamak isteyemez miyiz? Elbette isteyebiliriz. İyi de, bu tekil notalara kolayca ulaşabilir miyiz ? Maalesef hayır, zira parfüm dünyası daha çok soyut ve karmaşık parfümlerden oluşur ve böyle bir tekil nota talebiniz varsa biraz "marjinal" kalırsınız. Parfüm dünyası da bir endüstri olduğundan, kendince haklı olarak, daha fazla satış yakalamak için marjinal tüteticiden çok genel kullanıcıya hitap eder. Bu nedenle tekil bir nota gibi kokan, yani sadece elma, sadece müge, sadece mandalina, sadece ylang ylang gibi kokan bir parfüme ulaşabilmek ve edinebilmek oldukça zordur. Oysa tekil notalar da kendi başlarına kullanılabilirler, bunda hiç bir teknik engel yoktur. Hatta birden fazla tekil nota edinip, bunları üstüste sıkabilir (buna "layering" denir), başkasındakine benzemeyen bir kokuya sahip olarak sosyal ortamlar içine de girebilirsiniz.
İşte "kokucuklar" bunun için varlar... Kokucuklar dükkanında yer alan çeşitler sayesinde isterseniz normal bir parfümün içindeyken hemen uçup etkisi kaybolan elma gibi nefis bir kokuya gün boyu sahip olabilir, isterseniz gene o elmayı, mesela gül ile birleştirip, teninizde bir başkasında olmayan bir çiçek yaratabilirsiniz.
